|
|
1 Yuri Karloviç Oleşa’nın Şostakovich hakkında yaptığı konuşma. Ljubimov gençliğinde bir sınavda bu konuşmayı okumuş ve başarılı bulunarak kariyerine başlamıştır. 2 1937 yılını. Buradaki incelik şöyle - ya da benim yorumum diyebiliriz: Vysotski’nin ölümcül tarihler ve sayılar isimli bir şarkısı vardır (hala çevirisini yapamadığım), Ve bu şarkıda 37 rakamı(ya da tarihi) en can alıcı kısmını oluşturur, bu tarihte (ya da sayıda) birkaç önemli şair hayatını kaybetmiştir. Burada bunu anarken muhatabına kazasız belasız 20. yaşında 1937 yılını atlatabildiğini ifade etmekte. 3 Amiri Albay Timofov idi ve onun lakabı parke cilacısı idi 4 Lavrentiy Pavloviç Beriya (1889-1953) - Sovyet Devlet Adamı, bir ara Stalinin gözdesiyken bir çok devlet suçuna iştirak etti, Stalinin ölümünden sonra, İçişleri Bakanlığı yaptı, sahip olduğu tecrübeyle, ülkenin ideolojik uçlardan uzaklaşması gerektiğini anlamıştı, içte ve dışta değişim gerektiğini, Gorbaçov’dan çok önce görebilmişti, döenmin Sovyet Lideri Kruschov en büyük Sovyet Kahramanlarından biri olan General Jukov ile birlikte bir yüksek düzeyli toplantıda Berija’yı tutklattı, daha sonra da kapalı kapılar ardındaki mahkemeden idam kararı çıktı. General Batitskij filmleri aratmayan bir diyalog sonunda kendisi mahkeme kararını uyguladı. Beriya alnından vurulmuştu. 5 Nikolaj Robertoviç Erdaman (1900-1970) - Sovyet drama sanatçısı, şair, aktör, 1933’te yazdığı rejim karşıtı keskin şiirleri nedeni ile tutuklanmış ve 3 yıl sürgün edilmiştir. 1936’da Moskova’da ikamet edebilmesi için gereken evraklar elinden alınmış ve çeşitli şehirlerde yaşamak zorunda bırakılmıştır, Savaştan sonra çeşitli filmlere senaryo yazmış ve ünlü Moskova Taganka Tiyatrosunda çalışmıştır. 6 Bu bir tiyatro oyunudur ve Taganka’nın ilk oyunudur; Konusu şöyle birşey: Tanrılar yeryüzüne inip gerçekten iyilikle dolu birileri kaldı mı diye araştırmaya başlarlar, ve kriterlerine uygun tek bulabildikleri kişi Shen Te isimli Sezuan’dan bir fahişedir. Ama o ne kadar iyilik yaparsa insanlara sürekli daha fazla problemle uğraşmak zorunda kalmaktadır. Bu eser Yurij Ljubimov ve ekibi ile Taganka Tiyatrosu’nda başarıdan başarıya koşmuştur. İlk göz ağrısı diye bahsedilen bu tiyatro oyunudur. 7 Ljubimov’un anlatımı "Annem yarı çingene idi, ve dedem bundan sürekli rahatsızlık duydu, anne tarafından diğer dedem %100 çingeneydi, atları çok severdi, bir yere gideceği zaman 2 at alırdı yanına, çok da zengin sayılmazdı". "Tahtadan atlar" ise bir Taganka tiyatro oyunudur, başrollerinde A.Demidova, Z.Slavina ve İ.Bortnik oynamıştır. 8 22.05.1971 yılında Hamlet provasında oyuncular Ofelya’nın tabutu arkasında ilerlerken perdenin asıldığı alüminyum konstrüksiyonla beraber ağır perde de düşer, o anda cenaze marşı da çalınmaktadır. Ljubimov’un çelik konstüsiyon kullanımı için israrı, Dupak’ın pahalı olmasına rağmen alüminyum kullanımı için ısrarı neticede aluminyumda karar kılınması sayesinde hiç kimseye şans eseri bir şey olmaz. Nikolaj Lukjanoviç Dupak - Tiyatro ve sinema sanatçısı, 2. Dünya savaşı’na katıldı 3 kez yaralandı, 1973’ten 90’a kadar ara ara Taganka’da rol aldı, zaman zaman burada yönetmenlik yaptı. 9 "Marat" diye bahsedilen "Jan Pol Marat’ın takibi ve öldürülmesi" isimli tiyatro oyunudur. Taganka repertuarından çıkarılmıştır, Sebebi Sovyetlerin Çekoslovakya’ya girmesini protesto eden batıya Sovyetlerin de bu ve benzeri şekillerdi karşı cevap verme kararı almalarıdır. Çünkü bu oyun Alman drama yazarı Weiss’e aittir. Turandot, Giacomo Puccini tarafından bestelenmiş üç perdelik bir operadır. Operada dağlardan gelen ordunun halkı kurtaracağı temasının işlendiği bir bölüm de mevcuttur, yönetmen Çin’de Mao iktidarında bu oyunu bu şekilde sergilemenin yanlış olacağını hissederek bazı düzeltmewler yapmıştır elbet, ama finalde sınırlarını açan ülkede kimsenin kalmadığı ortaya çıkınca Çin’den bazı protestolar yükselmiştir, bu arada final demişken ilginç olduğunu düşündüğüm bir anekdot anlatayım: Brejnev, Kasıgin’e: "Eğer Sovyet sınırlarını açarsak herkes gider SSCB sadece ikimize kalır", - Kasıgin ise "Hayır tek sana kalır". Neyse Kuzkin’e gelince: Bu da bir tiyatro oyunudur, ismi "Fedor Kuzkin’in yaşamından", 3 kez Sovyet yönetiminden veto yemiş ve sahneye getirilememiştir. 10 Zinaida Slavina, Ljubov Seljutina, Nadezhda Markina, Taganka oyuncuları idi; ama Sofiya?! Burada Vysotskij ne anlatmak istedi, keşke bilsem. 11 Milan’a çağıran ünlü İtalyan Kompozitör L. Nono ’dur, yönetmenden "La Skala" yı sahneye koymasını istemiştir. Paris’e ise Ljubimov’un jübilesinden 1 ay kadar sonra gidilmiştir. San Fransisko’ya gidilmemiştir, ama tüm gazetelerde Taganka’nın dünyanın dört bir yanından davet aldığı sürekli yazılmıştır. 12 Lyubimov’un Belgrad’da New York Times’a verdiği röportajda söyledikleri:" Yurtdışına nereye gideceğimize hangi oyunu hangi şarkıları götüreceğimize ben değil Kültür Bakanlığı karar verir, zevklerimiz tercihlerimiz her zaman örtüşmez, ben karar veriyor olsam, başkalarını seçerdim, örneğin Hamlet’i, ama kesinlikle Dünyayı Sarsan 10 Gün’ü değil. Üzülme, bir usta gelmediğine: "Mersi" de hala hayatta diye Burada anlatılan "Usta ve Maragarita" isimli oyunun Fransa’ya götürülememesidir. Sebebi yukarıda açıklandı. 13 Orjinaldeki "ataman", "kurennoj", "Koşevoj" ifadeleri Rus Kazakhları’nın reisleri için kullanılmaktadır, Ljubimov’a bu şekilde hitap etmesinin altında yatan sebep ise, Ljubimov’un bir ara Vahtangovskij tiyatrosunda bir Kazakh’ı oynamasıdır. |
| © Hüseyin Avni Dağlı. Çeviri, 2010 |